"Αντίκρισα τα έντρομα, τα αποσβολωμένα βλέμματα των χωριανών και άκουσα τις κραυγές απόγνωσης και αναθεματισμού του κράτους και των δημοσίων υπηρεσιών του. Έζησα την ανικανότητα και αναποτελεσματικότητα του κράτους και ταυτόχρονα την απόλυτη εξάρτηση της επιβίωσης και της σωτηρίας των κατοίκων από τον κρατικό μηχανισμό, που μόλις αναθεμάτιζαν........
Διότι τι άλλο παρά αποξένωση από τη φύση και αδιαφορία για το δάσος δηλώνει αυτή η απόλυτη εξάρτηση της σωτηρίας του περιβάλλοντος από τις κατασβεστικές ικανότητες του απόμακρου κράτους; Γιατί απορούμε για το μέγεθος της καταστροφής, όταν βλέπουμε ότι υπηρεσίες πολιτικής προστασίας, δασαρχείο, τοπικές αρχές και κάτοικοι αδιαφορούν όλον το χρόνο για τους κινδύνους που εγκυμονούν στις δασωθείσες περιοχές και στα δάση τα σκουπίδια, τα ξερά και άκοπα χόρτα, τα απορρίμματα, η απουσία αντιπυρικών ζωνών και ή έλλειψη γενικά φροντίδας για τον καθαρισμό τους;
Είναι αργά, πολύ αργά, όταν φουντώσει η πυρκαγιά στο δάσος. Δεν μας σώζουν ούτε χίλια ούτε άλλα τόσα υδροφόρα αεροπλάνα. Αντί να αναζητάμε ευθύνες και φταίχτες εκ των υστέρων και να οδυρόμαστε για την καταστροφή, καλύτερα θα ήταν να διερωτόμαστε όχι γιατί δεν έσβησε, αλλά γιατί άναψε και γιατί δεν την προλάβαμε. Η πρόληψη προέχει της καταστολής.
Απ' όλην αυτή την τρομακτική εμπειρία που έζησα θα σταθώ σε πέντε μόνον πικρές διαπιστώσεις.
Στην παράλυση της τοπικής κοινωνίας και στην απουσία κάθε συλλογικής αυτενέργειας. Τη μεγαλύτερη απογοήτευση την ένιωσα, όταν διαπίστωσα την αδρανοποίηση, τη συλλογική αποδιοργάνωση, τη διάλυση της κοινότητας ως οργανωμένης ενότητας. Νέοι και μεσήλικες έτρεχαν μεν ακατάπαυστα, με πραγματική αυτοθυσία εδώ και εκεί, με κλαριά στα χέρια, με αγροτικά εργαλεία, χωρίς νερό και χωρίς ρεύμα, να διασώσουν κάποιο σπίτι ή να προλάβουν να καταστείλουν τη φωτιά από τις αυλές.
Ολοι όμως είχαν εναποθέσει, τελικά, τις ελπίδες τους στον ουρανό, στη φορά του ανέμου και στα υδροφόρα αεροπλάνα. Αυτά έσωσαν, είναι αλήθεια, την επομένη τον οικισμό του χωριού από την ολοκληρωτική καταστροφή, αυτά, με την αποφασιστική συνδρομή των νέων του χωριού. Οι άλλοι κοιτάζαμε τη φωτιά παθητικά και τη χαζεύαμε, όπως χαζεύουμε τα τηλεοπτικά θεάματα. Αιχμάλωτοι της κοινωνίας του θεάματος. Παθητικοί θεατές της ζωής μας και των δεινών μας, χωρίς ίχνος προσωπικής αυτενέργειας. Καταναλωτές θεαμάτων.
Η πλήρης αποκοπή από την παράδοση και τις παραδοσιακές μεθόδους αντιμετώπισης της φωτιάς. Διότι πυρκαγιές υπήρχαν βέβαια και τότε, μόνο που αντιμετωπίζονταν πιο έγκαιρα και πιο αποτελεσματικά, αν και με απαρχαιωμένα μέσα.
Η διήγηση του γείτονά μου, καταπονημένου αγρότη, είναι αποκαλυπτική και εξόχως διδακτική, πιστεύω. Το χωριό τα καλοκαίρια ήταν διαρκώς σε επαγρύπνηση. Φύλαγαν εξάλλου νύχτα μέρα ο αγρονόμος και ο δασονόμος.
Όλοι προσέφεραν υποχρεωτικά στην κοινότητα πέντε μεροκάματα. Καθάριζαν και έκοβαν τα χόρτα πριν ξεραθούν και πήγαιναν στα κτήματά τους και στο δάσος για να κόψουν, οργανωμένα, κλαδιά και ξύλα για το χειμώνα. Δεν άφηναν ξερά χόρτα στον κήπο τους άκοπα, όποιος τα άφηνε πλήρωνε πρόστιμο.
Μόνον αν οι ίδιοι οι κάτοικοι, μόνον αν οι τοπικές κοινωνίες επανιδιοποιηθούν τον ζωτικό τους χώρο και τον δουν όχι ως υπεραξία οικοδομήσιμη αλλά ως πηγή ζωής και άνετου βιοπορισμού μπορεί να ελπίζουμε στη σωτηρία του φυσικού περιβάλλοντος. Μόνον όταν αναλάβουν οι ίδιοι οι κάτοικοι, σε συνεργασία με τις αρμόδιες τοπικές αρχές και τις δημόσιες υπηρεσίες, την προστασία του περιβάλλοντος και τη δουν ως αυτοπροστασία τους, είναι δυνατόν να περάσουμε από την καταστολή στην πρόληψη.
Μόνον με τη συλλογική αυτοπροστασία και αυτενέργεια των τοπικών κοινωνιών μπορεί κάτι να γίνει....".
Πηγή: http://www.kireas.org/thelo.htm
Το πλήρες κείμενο του καθηγητή ΑΠΘ Αντώνη Μανιτάκη
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου