Παραλίγο ναυάγιο

  Χθές βράδυ 28-4-2010, στις 21.09 το φορτηγό πλοίο NIIJORD με σημαία BELIZE εξέπεμψε SOS και ενώ έπλεε έξω από την Άνδρο καθώς διέσχιζε το Κάβο Ντόρο. Στο πλοίο επέβαιναν 10 ναυτικοί όλοι αλλοδαποί. Το πλοίο είχε μείνει ακυβέρνητο λόγω μηχανικής βλάβης βόρεια του ακρωτηρίου Καφηρέα, περιοχή Καμπανός. Ο Σύλλογος μας ειδοποιήθηκε από την υπεύθυνη των ΠΣΕΑ κ. Βούλγαρη Ελευθερία στις 21.40 για την παροχή βοήθειας στην περίπτωση που το πλοίο προσάραζε στην Άνδρο. Ενημερώθηκαν άμεσα τα μέλη της ομάδας του Συλλόγου της περιοχής του Δήμου Υδρούσας, τα οποία και έσπευσαν αμέσως. Συνολικά συμμετείχαν 6 άτομα της ομάδας μας. Ευτυχώς το πλοίο τελικά δεν προσάραξε καθώς με την βοήθεια παραπλέοντος πλοίου βοηθήθηκε ώστε να οδηγηθεί σε προσωρινό αγκυροβόλιο, όπου και αγκυροβόλησε. Γύρω στις 1.30 π.μ. κατέφθασε ρυμουλκό που το οδήγησε στον προορισμό του. Οι καιρικές συνθήκες ήταν δυσμενείς και σε περίπτωση προσάραξης θα θρηνούσαμε θύματα, καθώς η ακτή στο πλησιέστερο σημείο (50 μέτρα από την ακτή) που είχε φθάσει τελικά το πλοίο, ήταν βραχώδης και απόκρημνη.

Μηχανισμοί επιβίωσης μεσογειακής βλάστησης

   Κάποια φυτά μπορούν να ανταπεξέλθουν σε μια δασική πυρκαγιά χάρη στους μηχανισμούς αντοχής που έχουν αναπτύξει απέναντι στη φωτιά, αλλά και στην ταχύτητα αναγέννησης τους μετά απ΄αυτήν. Τα φυτά αυτά ονομάζονται Πυρόφυτα και διακρίνονται σε Ενεργητικά και Παθητικά.    Τα Ενεργητικά Πυρόφυτα διαθέτουν μηχανισμό αναπαραγωγής ο οποίος ενεργοποιείται αμέσως μετά τη φωτιά, μέσω της βλαστητικής οδού με ριζοβλάστηση ή πρεμνοβλάστηση (π.χ. πουρνάρι, κουμαριά, ασπαρτιές ή ρείκι, κλπ.) ή μέσω των σπόρων που προστατεύονται (μέσα στους κώνους ή στο έδαφος) κατά τη διάρκεια της φωτιάς, για να ελευθερωθούν αμέσως μετά και να οδηγήσουν στην αναγέννηση της καμένης έκτασης.
   Τα Παθητικά Πυρόφυτα έχουν υψηλό βαθμό αντοχής στις φλόγες και στις υψηλές θερμοκρασίες της φωτιάς, ως αποτέλεσμα ποικίλων μηχανισμών, που διαφέρουν από φυτό σε φυτό, όπως για παράδειγμα, οι βελανιδιές με τον παχύ φλοιό που δύσκολα καίγονται και προστατεύουν το ζωντανό τμήμα του φυτού από την υπερθέρμανση ή αυτές με υψηλή περιεκτικότητα μεταλλικών στοιχείων στο ξύλο τους, και το αρμιρίκι ή η κουκουναριά που με τη φυσική αποκλάδωση απομακρύνει τα κλαδιά της από το έδαφος και τις έρπουσες πυρκαγιές.

Αμπέλια

   Η ιστορία της αμπελουργίας στην Άνδρο ξεκινάει από την πανάρχαια εποχή. Φαίνεται μάλιστα ότι η καλλιέργεια του αμπελιού είχε εξαιρετική θέση, γιατί οι Ανδριώτες λάτρευαν το Διόνυσο στον οποίο είχαν αφιερώσει και ναό. Επίσης, συναντάμε την παράσταση του θεού ακόμη και πάνω στα νομίσματά τους. Στην Άνδρο, οι ιερείς του Διονύσου έκαναν και θαύμα. Από μια πηγή που περνούσε κάτω από το ναό του θεού, στη γιορτή των Διονυσίων, αντί νερό έβγαινε κρασί. Από επιγραφές, φαίνεται ότι ο ανδριώτικος οίνος ήταν εύγευστος, έντονος, περιζήτητος, αρωματικός.   Το αμπέλι στην Άνδρο δεν έχει κορμό. Τα κλαδιά του απλώνονται και σέρνονται στη γη. Φυτεύεται στις πεζούλες σε δύο ή τρεις σειρές, ανάλογα με το πλάτος τους. Οι σειρές έχουν διεύθυνση από ανατολή προς δύση και τα κλίματα σέρνονται γυμνά στο νοτιά.
   Το αμπέλι, κατά τα πέντε χρόνια της ζωής του, μέχρι δηλαδή να αναπτύξει ισχυρό ριζικό σύστημα, χρειάζεται υγρασία, η οποία είναι δύσκολο να διασφαλιστεί τους στεγνούς και καυτούς καλοκαιρινούς μήνες, και φυσικά ,προστασία από τους δυνατούς βοριάδες.
   Για το λόγο αυτό, οι αγρότες, στη βάση των θεμελίων μιας νέας ξερολιθιάς, έσκαβαν τις πέτρες στο κάτω μέρος. Με τον τρόπο αυτό, δημιουργούσαν βαθουλώματα και τοποθετούσαν εκεί το κοτσάνι από το αμπέλι, για να μη το συνθλίψουν από το βάρος οι πέτρες. Εκεί, το φυτό μπορούσε να επιβιώσει τη δύσκολο περίοδο των πρώτων χρόνων, καθώς, έχοντας πάνω του έναν τοίχο, που εμποδίζει την εξάτμιση της υγρασίας και τον όγκο του χώματος της πεζούλας, έχει εξασφαλισμένες τις ρίζες του από την ξέρα του καλοκαιριού, που στεγνώνει ολότελα το χώμα και σε βάθος μεγάλο. Έτσι, δεν υπάρχει φόβος να σαπίσουν οι ρίζες του. Παράλληλα, το έδαφος της πεζούλας κρατάει κάποια υγρασία κάτω από το προστατευτικό σκέπασμα της φυλλωσιάς του σερνόμενου αμπελιού. (Την ίδια διαδικασία ακολουθούσαν και για το φύτεμα της συκιάς).

Προστατευόμενα φυτά της Άνδρου

   Galanthus ikariae: Το συγκεκριμένο φυτό διαιρείται σε δύο υποείδη: το τυπικό, G. Ikariae subsp. ikariae, το οποίο είναι ενδημικό της Ικαρίας και το G. ikariae subsp. snogerupii, που είναι ενδημικό της Σκύρου, της Άνδρου και της Νάξου. Είναι φυτό ποώδες, πολυετές, με βολβό, άφυλλο βλαστό, με ύψος μέχρι 26 cm και άνθη λευκά. Φύεται σε υγρές, δροσερές και σκιερές θέσεις, σε υψόμετρα μεταξύ 500 και 1000 m.

Τί προσφέρει το δάσος!

   Σαν δάσος ή δασικό οικοσύστημα εννοούμε το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό, επάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν-μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασής τους μια ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ένα ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). Δασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο, η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά.

   Η σημασία του δάσους για τον άνθρωπο είναι εξαιρετικά μεγάλη. Οι ωφέλειες που προκύπτουν από αυτό είναι πάρα πολλές, τόσο άμεσες όσο και έμμεσες. Οι άμεσες ωφέλειες περιλαμβάνουν τις πρώτες ύλες που παράγονται από το δάσος. Το ξύλο είναι η σημαντικότερη από αυτές. Η παγκόσμια κατανάλωση ξύλου ξεπερνά σήμερα τα τρία δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και αυξάνεται συνεχώς όσο αυξάνεται ο πληθυσμός της Γης αλλά και οι χρήσεις του ξύλου, καθώς αυτό με κατάλληλη μηχανική και χημική επεξεργασία μετατρέπεται σε πολυάριθμα προϊόντα. Τέτοια είναι τα διάφορα είδη ξυλείας για πολλαπλή χρήση, το χαρτί, το τεχνητό μετάξι, η γλυκόζη, η συνθετική βανίλια, τα φωτογραφικά φιλμ, το ρετσίνι (από το οποίο παράγονται το νέφτι και το κολοφώνιο), αιθέρια έλαια, χρώματα και πολλά άλλα παράγωγα. Το ξύλο ακόμα χρησιμοποιείται πολύ ευρέως ως καύσιμη ύλη(καυσόξυλα). Στο δάσος, ακόμη, παράγονται άγρια φρούτα, μανιτάρια, αρωματικά φύλλα και φαρμακευτικά βότανα. Επιπλέον, παράγεται βοσκήσιμη ύλη για ζώα, που με τη σειρά τους τροφοδοτούν την άγρια ζωή, αλλά και τα ήμερα ζώα.

   Οι άμεσες ωφέλειες του δάσους είναι πολλές και προφανείς, αλλά οι έμμεσες είναι ακόμη περισσότερες και σημαντικότερες. Το δάσος επηρεάζει τον κύκλο του οξυγόνου, παράγοντάς το,

καθώς και τον κύκλο του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, δεσμεύοντας το στη βιομάζα του. Η καταστροφή μεγάλου μέρους των δασών της Γης, ιδιαίτερα στις τροπικές περιοχές, έχει αναμφίβολα συμβάλει στην αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος, λόγω του «φαινομένου του θερμοκηπίου», που οι καταστροφικές του επιπτώσεις γίνονται ήδη ορατές. Τοπικά, το δάσος επηρεάζει το κλίμα και το μικροκλίμα μετριάζοντας τις ακραίες θερμοκρασίες,

μειώνοντας την ταχύτητα του ανέμου, καθαρίζοντας την ατμόσφαιρα συγκρατώντας τα αιωρούμενα στερεά σωματίδια(σκόνη, αιθάλη κ.λπ.), ενώ παράλληλα λειτουργεί και σαν φίλτρο μείωσης του θορύβου όταν παρεμβάλλεται ανάμεσα σε πηγές θορύβου (βιομηχανίες, αυτοκινητόδρομος κ.λπ.) και κατοικημένες περιοχές.

   Στις ωφέλειες του δάσους περιλαμβάνεται, επιπρόσθετα, ο ρόλος του στη δημιουργία του εδάφους (εδαφογένεση) όσο και στην προστασία και διατήρησή του, καθώς και η καθοριστική συμβολή του στην προστασία της βιοποικιλότητας στον πλανήτη μας. Τεράστια, όμως, είναι και η υδρονομική επίδραση του δάσους, που περιλαμβάνει τη ρύθμιση της ροής των επιφανειακών υδάτων, την αποτροπή των πλημμυρών, εφόσον εμποδίζει την ελεύθερη ροή του βρόχινου νερού με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη διήθηση του νερού στο έδαφος, τον εμπλουτισμό του υπογείου υδροφόρου ορίζοντα και τη βελτίωση της ποιότητας του νερού αφού κατά κάποιο τρόπο αυτό «φιλτράρεται».

   Επιπλέον, το δάσος είναι η αιτία της ύπαρξης διαφόρων επαγγελμάτων, όπως του ρητινοσυλλέκτη, ξυλοκόπου, υπάλληλου δασικής υπηρεσίας, θηροφύλακα, αγροφύλακα, δασοπόνου, δασολόγου, περιβαλλοντολόγου κ.α.

   Αν όλα τα παραπάνω δεν είναι προφανή για όλους τους ανθρώπους, έστω και αν γεύονται αυτές τις ωφέλειες, εκείνο που σίγουρα έχουν όλοι απολαύσει είναι η αισθητική αξία του δάσους. Όσο πιο έντονα είναι κάποιος εγκλωβισμένος στην πολύβουη και αγχωτική καθημερινότητα αλλά και τη μολυσμένη ατμόσφαιρα των μεγαλουπόλεων τόσο περισσότερο συνειδητοποιεί την υγιεινή επίδραση που έχει το δάσος στην ψυχή και το σώμα του, όταν βρει την ευκαιρία να περάσει μερικές μέρες διακοπών ή έστω λίγες ώρες χαλάρωσης μέσα σε ένα δασικό περιβάλλον.

   Τα παραπάνω κάνουν προφανές το γεγονός ότι το δάσος είναι πολύτιμο για όλους μας και γι΄αυτό το λόγο πρέπει όλοι να το προστατεύουμε.

   Τα δάση αποτελούν το 47% της επιφάνειας της Ελλάδας. Από το 1980 έως το 2007 κάηκαν 6.935.000 στρέμματα δάσους. (πηγή: Αρκτούρος)